การให้วัคซีน ไม่ใช่ใครจะหยอดหรือฉีดวัคซีนแบบไหนอย่างไรก็ได้จึงจะได้ผล เราต้องศึกษาวิธีการใช้วัคซีนที่ถูกต้องเสียก่อน เพื่อทำให้การให้วัคซีนมีประสิทธิภาพที่ดีสามารถรักษาหรือป้องกันโรคได้ผลตามคุณสมบัติของวัคซีน เรามาศึกษากันเลยค่ะว่าเราต้องเตรียมอะไรบ้าง และทำอย่างไรค่ะ
ข้อควรทราบ และข้อควรปฏิบัติ ก่อนการใช้วัคซีน
- สัตว์ที่จะให้วัคซีนต้องเป็นสัตว์ที่มีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์ และไม่เป็นโรคเท่านั้น
- วัคซีนต้องได้รับการเก็บรักษาที่เหมาะสมตรงตามที่วัคซีนนั้นกำหนดไว้อย่างเคร่งครัด ไม่นำวัคซีนถูกความร้อนหรือแสงแดด
- การทำวัคซีนต้องเป็นไปตามคำแนะนำเฉพาะของวัคซีนเท่านั้น
- การใช้วัคซีนต้องเป็นไปตามคำแนะนำของสัตวแพทย์เท่านั้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรณีที่มีโรคระบาดเกิดขึ้นแล้ว หรือเกิดโรคระบาดในบริเวณใกล้เคียง
- ห้ามนำวัคซีนที่หมดอายุ เสื่อมคุณภาพ มีการปนเปื้อน หรือสีของวัคซีนเปลี่ยนไป ไปใช้โดยเด็ดขาด
- การให้วัคซีนต้องให้ครบตามขนาดที่วัคซีนนั้นกำหนด
- ควรเว้นช่วงเวลาในการให้วัคซีนแก่สัตว์ที่กำลังจะนำไปส่งโรงฆ่าตามคำแนะนำของวัคซีนแต่ละชนิดด้วย
- ภาชนะที่นำมาใช้ในการผสมวัคซีน รวมถึงขวดบรรจุวัคซีน เมื่อใช้แล้วควรต้มหรือเผาทำลายเชื้อโรคให้เรียบร้อยก่อนทิ้ง โดยเฉพาะวัคซีนเชื้อเป็น
- เมื่อหมดระยะเวลาการป้องกันโรคของวัคซีนแต่ละชนิด ต้องมีการให้วัคซีนซ้ำ ตามคำแนะนำ
- วัคซีนแบบที่ต้องผสมกับน้ำยาละลาย เมื่อผสมวัคซีนแล้วต้องใช้ให้หมดภายใน 2 ชั่วโมง และต้องจัดเก็บในกระติกน้ำแข็ง หรือห้องเย็น
- ควรสังเกตอาการสัตว์ภายหลังใช้วัคซีนแล้วประมาณ 1 ชั่วโมง ถ้าเกิดอาการแพ้ให้รักษาด้วยแอตรีนาลีน หรือ แอนติฮีสตามีน
- การให้วัคซีน เพื่อสร้างระดับความคุ้มโรคในแม่พันธุ์ สามารถถ่ายทอดภูมิคุ้มกันให้ลูกในระยะแรกเกิดได้ แต่ไม่ใช่ตลอดไป
- สัตว์บางตัวที่ได้รับวัคซีนแล้วอาจเกิดอาการป่วยหลังจากได้รับเชื้อ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปริมาณ และความรุนแรงของเชื้อโรคที่เข้าส่งร่างกายด้วย
การเตรียมอุปกรณ์ก่อนทำวัคซีน
- อุปกรณ์ในการทำวัคซีน เช่น เข็ม กระบอกฉีดยา ต้องต้มให้สะอาดให้เดือดนาน 15 นาที ก่อนและหลังการใช้ ห้ามนำไปแช่ในน้ำยาฆ่าเชื้อโรคเด็ดขาด
- วัคซีนชนิดน้ำ หรือน้ำมัน พร้อมฉีดจะต้องทำความสะอาดจุกยาง และคอขวดด้วยสำลีแอลกอฮอล์ก่อน เขย่าวัคซีนให้เป็นเนื้อเดียวกัน เพราะตัวฉาอาจตกตะกอน แล้วใช้เข็มและกระบอกฉีดยาที่ต้มสะอาดแล้ว ดูดวัคซีนออกมาตามขนาดที่จะต้องใช้
- วัคซีนที่จะต้องมีการนำไปผสมก่อนใช้ ต้องใช้เข็ม และกระบอกฉีดยาที่ต้มสะอาดดูดน้ำยาละลายที่เตรียมไว้สำหรับฉีดวัคซีนแต่ละชนิด ฉีดเข้าไปในขวดบรรจุวัคซีนเขย่าให้เข้ากันประมาณ 2-5 นาที แล้วดูดวัคซีนออกมาตามขนาดที่จะใช้ วัคซีนที่ละลายแล้วต้องใช้ให้หมดภายใน 2 ชั่วโมงและต้องจัดเก็บในกระติกน้ำแข็ง สำหรับหลอดบรรจุวัคซีน และอุปกรณ์ในการทำ เมื่อใช้แล้วควรต้มหรือเผาทำลายเชื้อโรคให้เรียบร้อยก่อนทิ้ง โดยเฉพาะวัคซีนเชื้อเป็น
ตำแหน่งบนตัวสัตว์ที่จะใช้วัคซีนสัตว์ปีก
- หยอดตา ดึงหนังตาล่าง และหยดวัคซีนด้วยหลอดหยดลงที่ตา
- หยอดจมูก ใช้นิ้วมือปิดจมูกข้างหนึ่งแล้วหยดวัคซีนที่รูอีกข้างหนึ่ง เมื่อสัตว์สูดวัคซีนแล้ว จึงปล่อยนิ้ว
- ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ต้องใช้เข็มเบอร์ 20-21 ยาว 0.5 นิ้ว ฉีดบริเวณกล้ามเนื้อหน้าอก หรือกล้ามเนื้อโคนขาหลัง ซึ่งการฉีดเข้ากล้ามหน้าอกจะมีความปลอดภัยสูงกว่าฉีดเข้ากล้ามขาหลัง เนื่องจากกล้ามเนื้อขาหลังมีเส้นประสาทใหญ่พาดผ่าน
- ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ต้องใช้เข็มเบอร์ 20-21 ยาว 0.5 นิ้ว ฉีดบริเวณหลังคอ
